Fotovoltaik güneş panelleri
uygulamadaki pratikliğinden ötürü, her tür çatı ve bina tipine rahatlıkla
uygulanabilmektedir. Tarımsal depolama binaları, soğuk depolar, büyük/küçükbaş
hayvan çiftlikleri, her tür üretim tesisi ve fabrikalar en sık karşılaşılan
fotovoltaik panel kurulumu yapılan bina türleridir. Bu binalar ülkemizde
sıklıkla prefabrik betonarme veya yapısal çelik konstrüksiyondan yapılmaktadır.
Prefabrik
Betonarme Yapılar
Ülkemizdeki sanayi yapısı
stoğunun %90’ı prefabrik betonarme taşıyıcı sisteme sahiptir. Bu yapılar, hızlı
imalat ve sanayi yapılarının ihtiyaç duyduğu geniş açıklık imkanları ve
göreceli ekonomik maliyetleri nedeniyle tercih edilmektedir.
Prefabrik yapıların
tasarımında kullanılan şartnameler ve yönetmelikler,
- TS 498-1997, Yapı Elemanlarının Boyutlandırılmasında Alınacak Yüklerin Hesap Değerleri
- TS 500-2000, Betonarme Yapıların Tasarım ve Yapım Kuralları
- TS 3233, Ön gerilmeli Beton Yapıların Hesap ve Yapım Kuralları
- TS 9967 - Yapı Elemanları Taşıyıcı Sistemler ve Binalar-Prefabrike Betonarme ve Ön gerilmeli Betondan-Hesap Esasları ile İmalat ve Montaj Kuralları
Prefabrik sanayi yapılarını
deprem tasarımında ise 1998 yılına kadar 1975 tarihli “Afet Bölgelerinde
Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik, 1998 yılından Deprem Bölgelerinde Yapılacak
Binalar Hakkında Yönetmelik” in yürürlüğe girdiği 2007 yılına kadar ise 1998
tarihli “Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkında Yönetmelik” dikkate
alınmıştır. 1998 Adana ve 1999 Marmara depremlerinden sonra prefabrik sanayi
yapılarında gözlenen hasarlar, bu yapı performanslarının sorgulanmasına neden
olmuştur.
Tek katlı sanayi yapıları
temel, kolon, çatı makası, aşık, oluklar ve vinç kirişlerinden oluşan çerçeve
tipi taşıyıcı sisteme sahiptir. Genellikle bu yapılar planda dikdörtgen forma
sahip olup, çatı makası düzlemi yönünde tek yada çok açıklıklı olarak inşa
edilmektedir. Yapıya etkiyen yatay ve düşey yükler temele moment aktaran
ankastre şekilde bağlanan kolonlar tarafından taşınmaktadır. Çatı makasları ve
oluklar kolonlara mafsallı olarak bağlanmaktadır. Aşıklar ise çatı makaslarına
mafsallı basit kiriş olarak bağlanmaktadır.
Gerek güneş paneli gerekse
de dış yüklerin ilk temas noktası çatı kaplaması olmaktadır. Çatı kaplaması
olarak alüminyum ve saç sandviç paneller boyalı/galvanizli trapez saçlar veya
izolasyonlu membran çatılar tercih edilmektedir. Güneş paneli yatırım ömrünün
en az 20 yıl olduğu düşünüldüğünde, çatının bu süre içinde büyük bir kalite
kaybı yaşamadan hizmet vermeye devam etmesi gerekmektedir. Bu sebeple güneş
paneli kurulumundan önce ekonomik ömrünü yitirmiş çatı kaplamaları için
yatırımcılar uzmanlarımız tarafından yönlendirilmekte ve gerekirse çatı
kaplamaları yenilenmektedir.
Güneş paneli ve taşıyıcı alt
konstrüksiyonunun ağırlıkları, yukarıda tanımlanan çatı tipiyle ilgili olmakla
birlikte, mevcut çatı kaplaması, çatı aşıkları ve taşıyıcı makaslara (ana
taşıyıcılar) doğrudan yük artışı getirmektedir. Mevcut tasarım yüklerine ilave
olan bu yük artışı neticesinde, mevcut elemanlarda donatı yetersizliğinden
kaynaklanan moment kapasitesi yetersizliği sık karşılaşılan bir problemdir. Bu
konu, çatı kirişi olarak çalışan gerek aşık gerekse de ana taşıyıcılarda
karşımıza çıkmaktadır. Taşıma kapasitesi
yanında çatı elemanlarında düşey sehim tahkikleri de mutlaka yapılması gereken
kontrollerdir.
Prefabrik yapılarda, yapı
zati ağırlığının diğer çatı tiplerine kıyasla yüksek olması, deprem yükleri
açısından göreceli daha fazla yatay yüke maruz kalmasına neden olmaktadır. Bu
sebeple Genser Mühendislik teknik ekibi, çatının göçme modu olan yatay ötelenme
sınırlarının kontrolünü mutlaka tahkik etmekte ve tasarımcılara önermektedir.
Aşırı yatay ötelenme, ağır çatı sistemine sahip prefabrik yapı makaslarının,
mesnetlerinden ayrılmasına, aşırı kalıcı deformasyon yapmasına ve eleman
düşmesi gibi toptan göçmelere neden olabilir.
Genser Mühendislik
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder